Protestantse Gemeente Oostzaan

Toen de engel Gebriel bij Maria kwam, kreeg ze te horen dat de ‘Zoon van de Allerhoogste’ in haar geboren zou worden.Ze vroeg hoe dat dan zou gebeuren, en ze kreeg te horen: ’De heilige Geest zal over je komen en de kracht van de Allerhoogste zal je als een schaduw overdekken.’ Dat kind zal ‘Zoon van God’ genoemd worden. En Maria reageert met: ‘De Heer wil ik dienen: laat er met mij gebeuren wat u gezegd hebt.

Nu ken ik uit mijn jeugd de uitspraak: Al was Christus duizend maal in Bethlehem geboren, maar niet in je hart, dan ben je nog verloren. Ik heb dit lang als een vrome uitspraak gezien. Maar de vraag is wel of je hem daarmee niet te snel wegzet. Zou het verhaal van Maria ook geen spiegelverhaal voor ons kunnen zijn? En wanneer dat zo is, zou dat dan ons niet diep in onze ziel kunnen raken?

Ik werd hierover aan het denken gezet toen ik onlangs voor het eerst naar een mystieke leesgroep in de Dominicuskerk in Amsterdam ging. We zaten daar met acht mensen, twee mannen en zes vrouwen. En we kregen een tekst te lezen van Meester Eckhard over de geboorte van God in de ziel. Mystieke teksten gaan over de kern, de essentie van het echte leven, waarbij God en de ziel elkaar raken. Het zijn teksten die je heel langzaam moet lezen om bij de kern te komen. Het gaat erom dat het lezen met het hoofd, lezen met het hart wordt. 

In de tekst die we lazen ging het erom hoe je de geboorte van God in jezelf kan ervaren. Ontstaat die geboorte omdat je weet dat God goed is, wijs, rectvaardig, of wat je ook maar nog meer aan goddelijke voorsteliingen kan bedenken. De reactie van Eckhard spreekt boekdelen: ‘Wis en waarachtig: nee!’ Je bent er dan namelijk niet door gegrepen, maar je hebt het zelf in de greep. Het komt van buiten naar binnen in plaats van van binnen naar buiten. Eckhard zegt hierover: ‘Wil deze geboorte werkelijk en zuiver oplichten, dan moet alles van binnenuit, vanuit God opwellen, en je moet al je eigen werk neerleggen en al je krachten moeten het Zijne dienen en niet het jouwe.’ 

Het heeft met een gelatenheid, met een stil worden, met een inkeer te maken, die ook bij Maria zichtbaar wordt. Het heeft met loslaten te maken en je openstellen voor de diepste werkelijkheid van God in je leven. Dan raken je ziel en God elkaar. Eckhard zegt: ‘Je moet niet verwachten dat jouw intellect zo kan groeien dat je God zou kunnen kennen.’ Alle beelden die wij van de Allerhoogste proberen te maken, doen Hem geen recht, doen Hem te kort, en moeten we loslaten. Pas wanneer we dit volledig erkennen ‘kan God met zijn licht naar binnen stralen en alles met zich meebrengen waaruit jij bent uitgetreden en duizendmaal meer, bovendien met een nieuwe vorm, die alles in zich besloten houdt.’ Dat laatste is wat ingewikkeld gezegd, maar het duidt erop dat niets verloren gaat aan kennis, maar duizend maal rijker terugkomt, vanuit een nieuw omvattend goddelijk perspectief en kader.

Ik geloof dat deze geboorte van de Zoon van God in ieder van ons, juist in onze tijd van onschatbare waarde en betekenis is. Dat we vanuit een innerlijke overtuiging, een innerlijk weten, in een innerlijke verbinding met God in het leven staan. Dat in de Stille Nacht en met het verlangen naar de Vrede op aarde ook deze kerst Christus opnieuw geboren zal worden, in ons.

Ds. Sjaak Visser