OOSTZAAN - De vooraankondiging ‘De Grote Kerk als Filmhuis’ in het Kompas van vorige week, stemde Jan de Waal (81) verdrietig. En niet alleen hem, waarschijnlijk. Mét hem ook veel van de andere kerkbezoekers. Hij denkt terug aan de grote rol die deze kerk in zijn leven gespeeld heeft. Hij kan zich geen periode herinneren dat de kerk voor hem minder belangrijk was. “Mijn ouders waren al intens verweven met deze kerk door hun geloof. Ik werd als klein kind altijd meegenomen, ik ben er gedoopt en getrouwd. Mijn vrouw is vanuit de kerk begraven en ik wil er ook begraven worden. Ik probeer nog steeds er zoveel mogelijk bij betrokken te blijven.“ Met lede ogen ziet Jan aan dat de religieuze functie van de kerk wegsmelt.

Hierover schrijft Jan: ‘De kerk wordt meer en meer gebruikt voor sociale doeleinden. Bioscoop en restaurant… Ik ben zelf kort geleden bij een lunchbijeenkomst geweest waar tientallen personen aanwezig waren en waar vrijelijk gekletst werd. Dit samenzijn in het kerkgebouw, welke ontstaan is ten behoeve van het Christelijk geloof, raakte mij behoorlijk. De kerk is er voor geloofsdoeleinden en lokale cultuur zoals ik persoonlijk tweemaal Muziek in de Kerk heb georganiseerd. Begrafenissen en huwelijken vinden er nauwelijks meer plaats. Maar om als bioscoop te fungeren en als een plaatselijk restaurant, daarvoor is de kerk destijds niet gebouwd. Ik heb daar grote moeite mee…’ .

Hij is reëel genoeg om de werkelijkheid onder ogen te zien: “Door de leegloop van de kerk in het hele land, is ook dit godshuis niet meer goed te onderhouden. Vergrijzing en een compleet veranderde leefcultuur spelen een grote rol. Er moeten dus wel andere wegen gezocht worden. En dan komt me daar een filmhuis om de hoek kijken!” 

Voor Jan een gruwel. Dat de organisatie Barderfgoed geluidsapparatuur wil aanleggen voor het ombouwen van de kerk naar een bioscoop, is voor Jan absoluut onbespreekbaar.

Vrede zou Jan kunnen hebben met een alternatieve aanpak. De kerk heeft een fantastische akoestiek en is bijzonder geschikt voor muziekuitvoeringen. Hij haalt een plan tevoorschijn dat twee jaar geleden op initiatief van drie kerkenraadsleden door een organisatie is opgesteld. Dat plan bood echter geen oplossingen voor de problemen en is daardoor enigszins in vergetelheid geraakt, maar dát plan, met enige nadere uitwerking, zou naar zijn mening wel levensvatbaar kunnen zijn. 

Dáár ging Jan zich in verdiepen en vervolgens wierp hij zich op de nadere uitwerking van dit plan en ziedaar, zó zou het volgens Jan, wel kunnen lukken, want hierin behoudt het kerkgebouw een kerkelijke, culturele én sociale functie. 

In het kort behelst dit plan een ander, meer passend gebruik van de kerk. Daarvoor zou de indeling van de ruimte moeten worden aangepast, de banken eruit en van dat prachtige hout zouden scheidingswanden gemaakt kunnen worden, zodat de sfeer in de kerk behouden blijft. Volgens Jan heel belangrijk. De sociale ruimte zou vooraan ingericht kunnen worden, bij de ingang. Het culturele deel achteraan links, met een permanent podium en rechts een kerkelijk gedeelte met daarin de preekstoel. Ook zou het Bartel Jacobscentrum een kerkelijke functie kunnen krijgen. Een kerkdienst kan goed in het BJC gehouden worden. 

Dit laatste klopt, aldus Ton Senf, de voorzitter van de Stichting Vrienden van de Grote Kerk. Als er maar zo weinig kerkgangers een dienst komen bijwonen zou het best ook in het BJC kunnen, gezien de kosten voor verwarming en dergelijke. Ook is het beslist het doel om de kerkelijke functie volledig te behouden. Begrafenissen, huwelijken, doop en kerkdiensten et cetera zullen ook in de toekomst gewoon doorgaan. Het plan waarover Jan de Waal het hier heeft, wordt zeker niet genegeerd, grote delen daaruit zullen worden meegenomen in de nieuwe plannen. Alleen is het scheiden van de ruimte door middel van houten wanden van de banken eigenlijk niet nodig, omdat er nooit tegelijkertijd diverse activiteiten zullen plaatsvinden. Als er een lezing gehouden wordt, zal er geen concert plaatsvinden. 

“We willen de ruimte graag transparant houden, maar in elk geval streven we ernaar om de kerk als ontmoetingsplek te laten functioneren, om de saamhorigheid te bevorderen. De kerk moet een plek zijn voor iedereen die tot rust wil komen, het gaat om het delen van de menselijke én de Bijbelse waarden. De activiteiten zijn gericht op luisteren naar elkaar, genieten op alle mogelijke gebieden: zowel culinair als literair, muzikaal, visueel, zoals tentoonstellingen van essentiële onderwerpen als natuur, kunst, schilderijen, lezingen, enzovoort, enzovoort.” 

Daarom verbaasde het Senf dat hij zijdelings te horen kreeg dat er klassieke concerten georganiseerd gaan worden in De KunstGreep. Hij vindt het jammer dat dit niet met hem besproken is, dát zou volgens een prachtig item voor de kerk zijn geweest. De akoestiek van de kerk leent zich immers uitermate goed voor dit soort concerten. Het is zo jammer dat de kaarslichtconcerten van KIOZK een paar jaar geleden gestopt zijn wegens gebrek aan opvolging van het bestuur. Die concerten hadden een duidelijke meerwaarde voor het functioneren van de kerk als gebouw. 

Het bezwaar van de kerkgangers dat de kerk op een bioscoop gaat lijken, is niet aan de orde. Er komt wel een groot projectiescherm in het plafond te hangen, maar dat gaat veelal gebruikt worden tijdens kerkdiensten om de preek, waar mogelijk, aanschouwelijk te maken. 

Over de financiën kan Senf kort zijn. De kerk verkeert in goede staat. Het dak is gerestaureerd, er staat geen groot onderhouden op korte termijn gepland. Wel hoopt hij de lopende kosten die gefinancierd moeten worden uit eigen vermogen, in de hand te kunnen houden, een klus die nog niet zo eenvoudig is, onder meer gezien de stijgende energiekosten. “Een paar jaar geleden mochten we van Monumentenzorg geen zonnepanelen plaatsen, nu mag het wel.“ Ook wordt de trap naar de toren vervangen. “Dan kunnen we de vlag gelukkig weer uitsteken, want die hebben we al een poosje gemist bij verschillende gelegenheden.” 

Tekst en foto: Barbara van Wijk. Geplubliceerd in het Kompas d.d. 06-04-2022